ısser harel ne demek?

Isser Harel: İsrail İstihbaratının Kurucu Babası

Isser Harel (İbranice: איסר הראל), (doğum adı Isser Halperin; 1912, Vitebsk, Rus İmparatorluğu - 18 Şubat 2003, Petah Tikva, İsrail), İsrail istihbaratının kurucu babalarından biri olarak kabul edilen önemli bir figürdür. Harel, Mossad ve Shin Bet gibi İsrail'in önde gelen istihbarat teşkilatlarının temelini atmış ve uzun yıllar boyunca bu teşkilatların yönetiminde kritik roller üstlenmiştir.

Erken Yaşamı ve Siyonizm ile Tanışması

Isser Halperin, 1912'de Rus İmparatorluğu'nun Vitebsk şehrinde doğdu. Genç yaşta Siyonizm ideolojisiyle tanıştı ve bu ideoloji, hayatının geri kalanında onu derinden etkileyecekti. 1930'larda Filistin Mandası topraklarına göç etti ve burada kibbutz hareketine katıldı.

İstihbarat Kariyerine Başlangıcı

Harel'in istihbarat kariyeri, Hagana'nın istihbarat birimi olan Sherut Yediot (Şay)'a katılmasıyla başladı. Burada, Arap dünyası ve İngiliz Mandası yetkilileri hakkında bilgi toplama görevlerinde bulundu. Hızla yükselerek, 1948'de İsrail'in bağımsızlığını ilan etmesiyle kurulan yeni devletin istihbarat servislerinin şekillendirilmesinde önemli rol oynadı.

Önemli Görevleri ve Başarıları

• Shin Bet Başkanı (1948-1952): İsrail'in iç istihbarat servisi olan Shin Bet'in ilk başkanı olarak görev yaptı. Bu dönemde, iç tehditlerle mücadele, casusluk faaliyetlerini engelleme ve devletin güvenliğini sağlama konularında önemli başarılar elde etti.
• Mossad Başkanı (1952-1963): Harel, 1952'de Mossad'ın başına geçti ve bu görevi 11 yıl boyunca sürdürdü. Mossad'ı, dünyanın en etkili ve saygın istihbarat teşkilatlarından biri haline getirdi.
• Adolf Eichmann'ın Yakalanması (1960): Harel'in liderliğindeki Mossad, Holokost'tan sorumlu Nazi savaş suçlusu Adolf Eichmann'ı Arjantin'de yakalayarak İsrail'e getirdi ve yargılanmasını sağladı. Bu operasyon, Mossad'ın en bilinen ve tartışılan başarılarından biridir.
• Bilim Adamı Olayı (1962-1963): Mısır'ın Batı Almanya'dan bilim adamları aracılığıyla füze programı geliştirmesi üzerine, Harel bu durumu engellemek için operasyonlar düzenledi. Bu operasyonlar, İsrail ile Batı Almanya arasında gerginliğe neden oldu ve Harel'in görevden alınmasına yol açtı.

Görevden Alınması ve Sonraki Yaşamı

"Bilim Adamı Olayı"nın ardından, Başbakan David Ben-Gurion tarafından görevden alındı. Görevden alınmasının ardından, siyasi arenada aktif rol oynamaya çalıştı. Bir süre Knesset'te milletvekilliği yaptı. Ayrıca, istihbarat alanındaki deneyimlerini aktaran kitaplar yazdı.

Mirası

Isser Harel, İsrail istihbaratının gelişiminde oynadığı rol nedeniyle İsrail tarihinde önemli bir figür olarak kabul edilir. Onun liderliğinde Mossad ve Shin Bet, İsrail'in güvenliğinin sağlanmasında kritik rol oynamış ve uluslararası alanda saygınlık kazanmıştır. Harel'in istihbarat felsefesi ve operasyonel yöntemleri, günümüz İsrail istihbaratının temelini oluşturmaktadır. Ancak, bazı operasyonları ve özellikle "Bilim Adamı Olayı" nedeniyle tartışmalı bir figür olarak da hatırlanmaktadır.

Ölümü

Isser Harel, 18 Şubat 2003 tarihinde Petah Tikva'da hayatını kaybetti.

Bu makale, Isser Harel hakkında kapsamlı bir genel bakış sunmayı amaçlamaktadır. Daha detaylı bilgi için ilgili kaynaklara başvurulabilir.